Rodzaje ziaren kawy. Nie tylko Arabica i Robusta!

Kiedy rozkoszujesz się poranną filiżanką kawy, prawdopodobnie nie zastanawiasz się nad różnorodnością i bogactwem smaków, jakie mogą oferować różne rodzaje ziaren. Większość z nas zna i ceni arabikę i robustę – dwie najpopularniejsze odmiany kawy na świecie. Jednak poza tymi dobrze znanymi nazwami kryje się cały świat mniej znanych, ale równie fascynujących odmian ziaren kawy, które oferują niezwykłe profile smakowe i aromaty.

Od słodkiej i owocowej Geishy, przez delikatną i kwiatową Bourbon, po ziemistą i intensywną Liberikę – każda odmiana ma swoją unikalną historię i charakter. Dziś zgłębimy tajemnice różnych rodzajów ziaren kawy, odkrywając nie tylko ich pochodzenie i cechy charakterystyczne, ale także to, jak wybór odpowiednich ziaren może zmienić Twoje codzienne doświadczenie z kawą.

Arabica – dla wrażliwych na kofeinę

Kawa Arabica, uznawana za królową świata kawy, oferuje bogactwo smaku, delikatność aromatu i zbalansowaną kwasowość. Jej smak jest zazwyczaj delikatny, subtelny i wyrafinowany, często charakteryzujący się nutami owocowymi, kwiatowymi lub czekoladowymi. Kwasowość Arabiki jest umiarkowana do wysokiej, dodając świeżości i żywiołowości do każdego łyka.

Arabica rośnie na większych wysokościach, zazwyczaj powyżej 1000 metrów nad poziomem morza, co sprzyja jej delikatnemu smakowi i wyjątkowemu aromatowi. Metoda uprawy Arabiki jest bardziej wymagająca, potrzebuje ona specjalnych warunków klimatycznych, glebowych i pielęgnacyjnych. Jest to często bardziej ręczny proces, który obejmuje staranne wybieranie i zbieranie ziaren, co wpływa na wyższą cenę kawy Arabica.

Jeśli chodzi o zawartość kofeiny, Arabica zawiera mniej kofeiny niż jej siostrzana kawa Robusta. Zazwyczaj ma około 1,2% kofeiny, co sprawia, że jest bardziej delikatna dla osób wrażliwych na kofeinę. To sprawia, że Arabica jest popularna wśród tych, którzy cenią smak i aromat kawy, ale wolą unikać zbyt wysokiej zawartości kofeiny.

Robusta – energetyczny kop!

Kawa Robusta, znana również jako Coffea canephora, wyróżnia się intensywnym smakiem, wyrazistą kwasowością i wysoką zawartością kofeiny. Jej smak jest zazwyczaj mocny, pełny i gęsty, z wyraźnymi nutami gorzkiej czekolady, orzechów lub ziemi. Kwasowość Robusty jest zazwyczaj niższa niż w przypadku Arabiki, co przekłada się na bardziej ziemisty i mniej kwaskowaty profil smaku.

Robusta rośnie na niższych wysokościach, zazwyczaj poniżej 800 metrów nad poziomem morza, co czyni ją bardziej odporną na warunki środowiskowe i łatwiejszą w uprawie. Jest to również bardziej wydajny gatunek, który może przetrwać w trudniejszych warunkach glebowych i klimatycznych.

Jednym z najważniejszych elementów charakterystyki Robusty jest jej wysoka zawartość kofeiny. Zawiera ona zazwyczaj około 2,2% kofeiny, co stanowi znaczną różnicę w porównaniu do Arabiki. To sprawia, że kawa Robusta jest popularna wśród osób poszukujących mocniejszego pobudzenia i energii. Czyni ją to atrakcyjnym wyborem dla osób poszukujących mocniejszego i bardziej energetyzującego napoju kawowego.

>>Czytaj także niesponsorowany wpis: Ekspres kolbowy DeLonghi Dedica EC685  – recenzja

Ziarna kawy cieszące się mniejszą popularnością

• Liberica,znana również jako Coffea liberica, wyróżnia się unikalnym smakiem, egzotycznym aromatem i niską kwasowością. Jej smak jest często opisywany jako wyrazisty, dziki i ziemisty, z dominującymi nutami owocowymi, kwiatowymi lub ziołowymi. Kwasowość Liberiki jest zazwyczaj niska, co sprawia, że ma bardziej łagodny profil smakowy w porównaniu do innych gatunków kawy. Liberica rośnie głównie w regionach tropikalnych, takich jak Afryka Zachodnia i Malezja. Jest to gatunek kawy, który wymaga specjalnych warunków klimatycznych i glebowych, aby dobrze się rozwijać. Uprawa Liberiki jest często bardziej tradycyjna i ręczna niż w przypadku innych gatunków kawy.
• Excelsa, znana również jako Coffea excelsa, wyróżnia się unikalnym smakiem, egzotycznym aromatem i umiarkowaną kwasowością. Jej smak jest często opisywany jako wyrazisty, zróżnicowany i złożony, często zawierający nuty owocowe, kwiatowe, ziołowe lub drewniane. Charakteryzuje się również wyjątkową nutą cytrynową lub kwaskową, która dodaje jej świeżości i lekkości. Excelsa rośnie głównie w krajach Azji Południowo-Wschodniej, takich jak Wietnam, Filipiny i Malezja. Jest to gatunek kawy, który wymaga specjalnych warunków klimatycznych i glebowych do uprawy, a jego rozwój jest często wspierany przez lokalne społeczności.
• Maragogipe, znana również jako Coffea arabica var. maragogipe, wyróżnia się wyjątkowymi cechami smakowymi, delikatnym profilem smakowym i umiarkowaną kwasowością. Jej smak jest często opisywany jako wyjątkowo delikatny, o pełnym ciele i wyraźnym, łagodnym aromacie. Charakteryzuje się ona również subtelnymi nutami owocowymi, kwiatowymi lub słodkimi, co sprawia, że jest to kawa ceniona przez koneserów za swój unikalny profil smakowy. Maragogipe rośnie głównie w klimacie tropikalnym, na obszarach o umiarkowanej wilgotności, głównie w krajach Ameryki Południowej, takich jak Brazylia i Kolumbia. Jest to gatunek kawy, który wymaga specjalnych warunków klimatycznych i glebowych do uprawy, co sprawia, że jest bardziej ekskluzywny i ceniony przez miłośników kawy.
• Catimor, hybryda między Arabica i Robusta, cechuje się zrównoważonym smakiem, umiarkowaną kwasowością, średnią zawartością kofeiny i łatwością uprawy. Jej smak jest często opisywany jako wyważony, z nutami owocowymi, ziołowymi i czekoladowymi, co czyni ją popularnym wyborem dla wielu miłośników kawy. Catimor rośnie głównie w krajach o klimacie tropikalnym, takich jak Indie, Indonezja i Kolumbia. Jest to gatunek kawy, który jest łatwiejszy w uprawie i bardziej odporny na choroby roślin, co sprawia, że jest bardziej wydajny dla plantatorów.
• Catuai to hybryda kawowa, która łączy w sobie cechy Arabica i Robusta, oferując bogaty smak, umiarkowaną kwasowość, średnią zawartość kofeiny oraz łatwość uprawy. Jej smak jest zazwyczaj pełny, zrównoważony, o wyrazistym profilu, często zawierającym nuty owocowe, czekoladowe oraz orzechowe. Catuai rośnie głównie w klimacie tropikalnym, w krajach Ameryki Środkowej i Południowej, takich jak Brazylia, Kostaryka czy Nikaragua. Jest to gatunek kawy, który cechuje się dobrą odpornością na choroby roślin i łatwością w uprawie.
• Bourbon to jedna z najstarszych odmian kawy Arabica, która ma bogaty i zrównoważony smak oraz delikatną kwasowość. Jej smak jest często opisywany jako wyjątkowo delikatny i łagodny, z nutami owocowymi, kwiatowymi i czekoladowymi, co czyni ją popularnym wyborem wśród miłośników kawy. Bourbon rośnie głównie w krajach Ameryki Środkowej, takich jak Gwatemala, Salwador, Kostaryka i Honduras, oraz w niektórych regionach Afryki, takich jak Rwanda i Burundi. Jest to gatunek kawy, który wymaga specjalnych warunków klimatycznych i glebowych do uprawy, a jego rozwój jest często wspierany przez lokalne społeczności.
• Typica tojedna z najstarszych odmian kawy Arabica, która charakteryzuje się delikatnym smakiem, łagodną kwasowością i wyraźnym aromatem. Jej smak jest zazwyczaj opisywany jako łagodny, zrównoważony i pełny, z nutami owocowymi, kwiatowymi i czekoladowymi, co czyni ją popularnym wyborem dla miłośników kawy o subtelnym profilu smakowym. Typica rośnie głównie w krajach Ameryki Środkowej i Południowej, takich jak Kostaryka, Kolumbia, Gwatemala i Meksyk oraz w niektórych regionach Afryki i Azji.
• Java gatunek kawy Arabica, który jest uprawiany głównie na indonezyjskiej wyspie Jawa. Charakteryzuje się bogatym, gęstym smakiem, wyrazistym aromatem oraz umiarkowaną kwasowością. Jej smak jest zazwyczaj opisywany jako wytrawny, z nutami gorzkiej czekolady, orzechów lub przypraw, co czyni ją popularnym wyborem dla miłośników kawy o intensywnym profilu smakowym. Kawa Java rośnie w klimacie tropikalnym, w warunkach wilgotnych i gorących, na obszarach o żyznej glebie wulkanicznej. Jest to gatunek kawy, który wymaga specjalnej pielęgnacji, w tym regularnego nawadniania i regularnych zabiegów ochrony roślin przed chorobami i szkodnikami.
• Blue Mountain to wyjątkowy gatunek kawy Arabica, który pochodzi z gór Blue Mountains na Jamajce. Charakteryzuje się delikatnym smakiem, łagodną kwasowością oraz wyjątkowo gładkim, pełnym ciałem. Jej smak jest często opisywany jako delikatny, subtelny i zrównoważony, z nutami kwiatowymi, owocowymi i migdałowymi, co czyni ją jednym z najbardziej cenionych gatunków kawy na świecie. Kawa Blue Mountain jest uprawiana na wysokościach od 900 do 1700 metrów nad poziomem morza, w klimacie wilgotnym i chłodnym, co sprzyja jej wyjątkowemu profilowi smakowemu.
• Geisha, znana również jako Gesha, to wyjątkowy gatunek kawy Arabica, który pochodzi pierwotnie z Etiopii, ale zdobył popularność dzięki uprawie w Panamie i innych krajach Ameryki Łacińskiej. Charakteryzuje się wyrafinowanym smakiem, delikatną kwasowością i wyjątkowym aromatem. Jej smak jest często opisywany jako złożony, z nutami kwiatowymi, owocowymi i ziołowymi, oraz wyjątkową słodyczą i delikatnością, co czyni ją jednym z najbardziej pożądanych gatunków kawy na świecie. Kawa Geisha jest często uprawiana na dużych wysokościach, na stromych zboczach gór, w klimacie wilgotnym i chłodnym, co sprzyja jej wyjątkowemu profilowi smakowemu.
• Mundo Novo hybryda kawy Arabica, która została wyhodowana w Brazylii w latach 40. XX wieku przez skrzyżowanie odmian Bourbon i Typica. Charakteryzuje się pełnym i zrównoważonym smakiem, umiarkowaną kwasowością oraz wyjątkowym aromatem. Jej smak jest często opisywany jako delikatny, łagodny i słodki, z nutami owocowymi i czekoladowymi, co czyni ją popularnym wyborem wśród miłośników kawy o subtelnym profilu smakowym. Kawa Mundo Novo jest uprawiana głównie w Brazylii, ale również w innych krajach Ameryki Południowej, takich jak Kolumbia i Honduras.
• Pacamara to hybryda kawy Arabica, która powstała w wyniku skrzyżowania dwóch popularnych odmian kawy – Pacas i Maragogipe. Charakteryzuje się intensywnym i wyrazistym smakiem, zbalansowaną kwasowością oraz bogatym aromatem. Jej smak jest często opisywany jako złożony, z nutami owocowymi, kwiatowymi i ziołowymi, oraz wyraźną słodyczą i głębokim ciałem, co czyni ją bardzo pożądanym gatunkiem kawy.Kawa Pacamara jest uprawiana głównie w krajach Ameryki Środkowej, takich jak Salwador, Gwatemala i Nikaragua.

Inne znane odmiany Arabicy to, m.in. Caturra, Mocha, Kona, Castillo, Sidamo oraz Peaberry, stanowią hybrydy wymienionych wyżej mieszanek.

Ciekawostki o kawie

• Kawa jest jednym z najbardziej poszukiwanych produktów na świecie, a jej uprawa dostarcza utrzymania dla ponad 25 milionów ludzi w ponad 50 krajach.
• Większość kawy rośnie w tzw. pasie kawy, który obejmuje obszary między zwrotnikami Raka i Koziorożca, w takich krajach jak Brazylia, Kolumbia, Wietnam, Etiopia i Indie.
• Proces uprawy i produkcji kawy może być bardzo pracochłonny. Wiele plantacji kawy nadal stosuje tradycyjne metody zbierania ręcznego, co wymaga dużej ilości siły roboczej.
• Po zbiorze ziarna kawy przechodzą przez procesy przetwarzania, w tym suszenia, oddzielania ziaren od owoców, fermentacji i sortowania.
• W 2019 roku globalna produkcja kawy wyniosła około 10,1 miliona ton.
• Średnio osoba spożywająca kawę w USA wypija około 3 filiżanek kawy dziennie, podczas gdy w krajach skandynawskich ta liczba może być jeszcze wyższa.
• Najpopularniejszą kawą na świecie jest Arabica, ze względu na swój delikatny smak i aromat. Arabica stanowi około 60-70% światowej produkcji kawy.
• Mimo że Arabica jest bardziej ceniona za swoją jakość, Robusta jest również popularna, zwłaszcza w krajach o niższych dochodach, ze względu na swoją wyższą zawartość kofeiny i niższą cenę
• Wiele krajów produkuje unikalne odmiany kawy, które są cenione przez miłośników kawy na całym świecie, takie jak kawa z Etiopii, Kolumbii, Jamajki czy Indonezji.
• Współczesna kawa jest dostępna w różnorodnych formach, w tym ziarna, mielona, rozpuszczalna oraz w postaci napojów, takich jak espresso, latte, cappuccino i wiele innych.

Podróż przez różnorodny świat ziaren kawy pokazuje, jak wielowymiarowe i fascynujące może być doświadczenie związane z degustacją tego czarnego napoju. Odkrywanie mniej znanych odmian, takich jak Geisha, Bourbon czy Liberika, otwiera drzwi do nowych, zaskakujących doznań smakowych i aromatycznych. To zaproszenie do eksperymentowania z różnorodnością kaw z całego świata, które mogą zmienić nasze poranne rytuały w prawdziwą przygodę sensoryczną.

Każde ziarno kryje w sobie unikalny charakter i historię, która może wzbogacić Twoje codzienne chwile z kawą. Niezależnie od tego, czy jesteś koneserem, czy dopiero zaczynasz swoją przygodę z kawą, pamiętaj, że najlepsza jest ta, która najbardziej Ci smakuje. Kawa to nie tylko napój; to doświadczenie, tradycja i niekończąca się podróż po kulturach i smakach świata. Niech każda filiżanka będzie nową przygodą – smaczną, pachnącą i pełną odkryć.